ایران در بین ۵۸ کشور از نظر تولید آلاینده‌های کربنی ۵۶ام است

حامد بهشتی

پژوهشگر مرگز مطالعات محیط زیست برلین

به روز شده:  11:35 گرينويچ - سه شنبه 19 نوامبر 2013 - 28 آبان 1392

سالانه تقریبا پنج هزار نفر به علت آلودگی هوای تهران جان خود را از دست می‌دهند

یک گزارش جدید نشان می‌دهد که ایران از نظر تولید آلاینده‌های کربنی در بین پنجاه و هشت کشور رتبه پنجاه و ششم را دارد و عملکرد آن از نظر تغییرات آب و هوایی 'بسیار ضعیف' ارزیابی می‌شود.

طبق سنتی سالیانه، امسال نیز گزارش عملکرد ۵۸ کشور مهم از نظر تولید آلاینده‌های کربنی همزمان با اجلاس کنوانسیون تغییرات آب و هوای سازمان ملل، در ورشو پایتخت لهستان منتشر شده است.
این گزارش که به بررسی "ضریب عملکرد در قبال تغییرات آب و هوا" (CCPI) می پردازد، توسط موسسه "جرمن واچ" (German Watch) با همکاری "شبکه اقدام اقلیمی اروپا" (Europe CAN) تهیه شده است.
هدف گزارش بررسی کارایی این کشورها که ۹۰ درصد دی اکسید کربن دنیا را تولید می‌کنند در مواجهه با تغییرات اقلیمی است.

جرمن‌واچ یک موسسه غیر انتفاعی و غیردولتی است که هر سال گزارش درباره تولید دی اکسیدکربن در دنیا منتشر می‌کند

گزارش امسال نشان می‌دهد که تولید دی اکسید کربن همچنان در دنیا در حال افزایش است، اما به صورتی غیرمنتظره و برای اولین بار امیدواری محتاطانه‌ای نیز به عملکرد کشورها در قبال تغییرات اقلیمی ابراز شده است.
این امیدواری در درجه اول ناشی از کاهش نسبی در سرعت انتشار دی اکسید کربن در جهان است و در درجه دوم محصول عملکرد اخیر چین، بزرگترین کشور آلاینده جهان، در مبارزه با تغییرات اقلیمی است.
به رغم این امیدواری محتاطانه، عملکرد کشورها در قبال تغییرات اقلیمی کاملا ناکافی و ضعیف ارزیابی شده است.
در گزارش امسال، در عملکرد ایالات متحده آمریکا و چین، بزرگترین کشورهای تولید کننده کربن، نوعی بهبود دیده می‌شود.
چین با کاهش تولید دی اکسید کربن نسبت به تولید ناخالص ملی‌اش، روند انتشار افسار گسیخته آلاینده کربن را کند کرده و بر همین اساس نیز از رتبه ۴۸ در سال گذشته به رتبه ۴۶ در گزارش جدید رسیده است.
بهبود عملکرد چین نتیجه سرمایه‌گذاری جدی بر انرژی‌های تجدیدپذیر و برنامه‌هایی برای محدود کردن مصرف زغال سنگ بوده است.
آمریکا نیز با سیاست های محدود کننده زغال سنگ و همچنین طرح‌هایی برای بهبود نیروگاه‌هایش همچنان در رتبه ۴۳ این گزارش قرار گرفته است.

ده کشوری که بیشترین نقش را در تولید آلاینده‌های کربنی دارند

امسال هیچ کشوری شایسته رتبه اول تا سوم نبود؛ دانمارک و انگلستان با بالاترین امتیاز جایگاه چهارم و پنجم را به خود اختصاص دادند و پرتغال نیز در جایگاه ششم قرار گرفت. انگلستان امسال ۵ رتبه نسبت به سال گذشته ترقی کرده است.
اما آلمان برای اولین بار از بین ده کشور برتر در مواجهه با تغییرات اقلیمی خارج شد و با ۱۱ پله سقوط به جایگاه نوزدهم جدول رسید. عامل اصلی سقوط آلمان بررسی دقیق سیاست‌های اجرایی این کشور در مواجهه با تغییرات اقلیمی در سال جاری بوده است.
در بین کشورهای صنعتی، کانادا و استرالیا بدترین کارایی را در قبال تغییرات اقلیمی داشته اند.

رتبه ایران در گزارش سالانه جرمن‌واچ از سال ۲۰۱۰ افت کرده

سیاست های دولت جدید استرالیا در مورد مالیات کربن تاثیر منفی زیادی بر رتبه این کشور داشته و آن را از رتبه ۵۱ در سال گذشته، به رتبه ۵۷ در گزارش جدید تنزل داده است.
کانادا نیز که همچنان در جایگاه ۵۸ام قرار دارد بدترین کارایی را در بین کشورهایی صنعتی به نمایش گذاشته است. گسترش سریع و بزرگی صنایع نفت و گاز یکی از مهم‌ترین دلایلی است که دولت کانادا را به سیاست های کاهش تولید دی اکسد کربن بی رغبت می‌کند.
با این وجود جایگاه های بعدی در این گزارش همچون سال‌های گذشته به ترتیب از آن ایران، قزاقستان و در نهایت عربستان‌سعودی است، که به عنوان ضعیف‌ترین عملکرد بین‌المللی ارزیابی شده است.
ایران امسال با یک پله صعود به جایگاه ۵۶ رسید که این صعود را پیش از آنکه مدیون کارایی خود باشد وام‌دار عملکرد ضعیف قزاقستان است که یک پله سقوط کرده است.

کشورهایی که بر اساس گزارش جرمن‌واچ عملکرد 'بسیار ضعیفی' داشته‌اند

از مهمترین عوامل عملکرد ضعیف ایران در مقابله با تغییرات اقلیمی، بازدهی پایین صنایع و نقش ضعیف منابع تجدیدپذیر در سبد انرژی این کشور است.
شرایط اقلیمی و معضلات متعدد محیط زیستی همچون خشک شدن دریاچه‌ها، رودخانه‌ها، بیابان‌زایی رو به رشد و نابودی جنگل‌ها از دیگر عواملی هستند که رتبه ضعیفی را گزارش امسال نصیب ایران کرده‌اند.
سیاست‌های جدید وزارت نیرو برای بهره‌برداری گسترده‌تر از انرژی‌های تجدیدپذیر این امید را بوجود آورده که سال آینده ایران بتواند جایگاه مناسب‌تری در گزارش جرمن واچ بدست آورد.