دفن اعدام‌شدگان ۶۷ در گورهای جمعی خاوران 'پیش از حمله مجاهدین آغاز شده بود'

سازمان 'عدالت برای ایران'، مستقر در لندن، در گزارشی درباره موج اعدام‌های زندانیان سیاسی در سال ۱۳۶۷ می‌گوید که اعدام زندانیان و دفن آنها در گورهای جمعی در گورستان خاوران، پیش از حمله سازمان مجاهدین خلق به شهرهای مرزی استان کرمانشاه ایران آغاز شده بود.

در این گزارش آمده است که در ۶ خرداد ۱۳۶۷، یعنی دو ماه پیش از عملیات مجاهدین، پنج زندانی سیاسی اعدام و در خاوران دفن شدند. در اواخر تیر ماه هم ۱۲ زندانی سیاسی دیگر اعدام شدند. همچنین با ارجاع به گزارش رینالدو گالیندوپل، گزارشگر ویژه وقت سازمان ملل، از انتقال ۵۵ زندانی برای اعدام در هفته آخر تیر ۱۳۶۷ خبر داده شده است.

 

عدالت برای ایران می‌گوید خانواده‌هایی که در روزهای پایانی تیر ماه ۱۳۶۷ به گورستان خاوران رفتند با گورهای جمعی مواجه شدند که نزدیکانشان در آنها دفن شده بودند. در این گزارش آمده که اولین و مشهورترین عکسی که از گورهای جمعی اعدام‌های ۱۳۶۷ وجود دارد، در واقع پیش از دستور آیت‌الله روح‌الله خمینی و موج اعدام‌ها گرفته شده است.
خانواده‌ها و نزدیکان اعدام‌شدگان دهه شصت همه ساله مراسمی در گورستان خاوران برگزار می‌کنند که گاه با برخورد ماموران امنیتی مواجه می‌شوددر مرداد و شهریور سال ١٣۶۷ و پس از عملیات 'فروغ جاویدان' سازمان مجاهدین، در هفته اول مرداد، چند هزار نفر از زندانیان سیاسی که دوران محکومیت خود را می‌گذراندند اعدام شدند. آیت‌الله حسینعلی منتظری، در کتاب خاطرات خود دستور آیت‌الله خمینی برای اعدام این زندانیان را منتشر کرد.

 

در دستوری که منتشر شد آمده بود: "کسانی که در زندان‌های سراسر کشور بر سر موضع نفاق خود پافشاری کرده و می‌کنند، محارب و محکوم به اعدام می‌باشند و تشخیص موضوع نیز در تهران با رای اکثریت آقایان حجت‌الاسلام نیری دامت افاضاته و جناب آقای اشراقی و نماینده‌ای از وزارت اطلاعات می‌باشد."

 

عدالت برای ایران در گزارش خود می‌نویسد: "در واقع بنا بر اسنادی همچون گزارش سازمان ملل متحد، طرح 'پاکسازی' زندان‌ها و روند اعدام دسته جمعی زندانیان سیاسی طیف چپ که از تابستان ۱۳۶۶ آغاز شده بود، در خرداد و تیر ۱۳۶۷ شدت گرفت و نمی‌توان به قطعیت تاریخ شروع اعدام دسته‌جمعی زندانیان سیاسی (و به ویژه زندانیان سیاسی چپ) را با فتوای آیت‌الله خمینی و حمله مجاهدین پیوند زد."

"در واقع اگرچه فتوای آیت‌الله خمینی منجر به تسریع و تشدید اعدام‌ها شد و دست عاملان آن را برای کشتار زندانیانی که در حال گذراندن دوران حبسشان بودند نیز باز کرد، اما به نظر می‌رسد که این روند با کشتار زندانیانی که از قبل حکم اعدام داشتند، آغاز شده بود."
عدالت برای ایران می‌گوید این عکس پیش از حمله مجاهدین به ایران و دستور آیت‌الله خمینی گرفته شده استپس از حمله مجاهدین، ملاقات‌های زندانیان قطع و شرایط ویژه‌ای بر زندان‌ها حاکم شد. آن طور که در خاطرات زندانیان آمده، طی چند هفته هزاران نفر در زندان‌های مختلف ایران با محاکمه‌هایی بسیار سریع به اعدام محکوم و به طور دسته‌جمعی اعدام شدند.

 

نزدیکان برخی اعدام‌شدگان دهه شصت که در خاوران دفن شده بودند در پاییز ۱۳۶۷ متوجه تغییراتی در خاوران شدند و با پیدا شدن گورهای جمعی خانواده‌های اعدام‌شدگان در اواخر آبان و اوایل آذر ۱۳۶۷ بود که از اعدام زندانیان سیاسی و دفن اعدام‌شدگان در گورهای جمعی در خاوران مطلع شدند. کمی بعد هم دادستانی به آنها درباره اعدام نزدیکانشان اطلاع داد.
'ناپدیدشدگان قهری'

عدالت برای ایران در گزارش 'داستان ناتمام' با عنوان فرعی 'مادران و خانواده‌های خاوران؛ سه دهه جستجوی حقیقت و عدالت'، می‌گوید از آنجا که مقام‌های جمهوری اسلامی به طور رسمی از پذیرفتن اعدام‌ها و اعلام مشخصات و جزئیات آن خودداری کرده‌اند، اعدام‌شدگان "ناپدیدشدگان قهری" محسوب می‌شوند.

 

این اصطلاحی حقوقی است که به مخالفان سیاسی یا افراد دیگری اشاره دارد که حکومت‌ها آنها را بدون طی تشریفات قانونی سر به نیست می‌کنند.

 

عدالت برای ایران می‌گوید خانواده‌های اعدام‌شدگان ۱۳۶۷ می‌توانند بر این مبنا به کمیته ناپدیدشدگان قهری سازمان ملل شکایت کنند.

علاوه بر این در این گزارش آمده که حق قربانیان برای روشن بودن سرنوشت پیکرشان و داشتن محل دفن مشخص و محترمانه و حق سوگواری خانواده‌ها در محیط‌های عمومی و خصوصی نقض شده‌اند.